2. “Gələcəyin Müəllimləri” Təşəbbüs qrupu bu kitabı Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin maliyyə dəstəyi ilə “İctimai Təşəbbüslərin Dəstəklənməsi” çərçivəsində “Müasir təlim metodları və yeni pedaqoji texnologiyaların tətbiqinin region müəllimlərinə öyrədilməsi layihəsi çərçivəsində hazırlamışdır. Biz əminik ki, “Gələcəyin Müəllimləri”Təşəbbüs qrupunun müəllimlər üçün, hazırladığı bu vəsait müəllimlərimizin sosial servislərdən gündəlik həyatlarında istifadə zamanı böyük köməkliyi olacaq.
Bu kitabda əsasən həm beynəlxalq, həm də yerli təcrübələr öz əksini tapmışdır. Bu vəsaitdə müxtəlif sosial servislərdən hansı məqsədlə və necə istifadə etmək qaydaları öz əksini tapmışdır. Müəlliflər: Samirə Məmmədova GələcəyinMüəllimləri Təşəbbüs qrupunun rəhbəri, layihənin rəhbəri Ramil Süleymanov- Təhsil üzrə ekspert Könül Təhməzova- Bülbül adına orta ixtisas məktəbinin ibtidai sinif müəllimi, Veb2.0-Veb3.0 servislər üzrə ekspert Vəfa Məmmədova-Bakı şəhər 155 nömrəli tam orta ibtidai sinifmüəllimi, interaktiv lövhələr üzrə təlimçi ekspert Firuzə Əlixanova-Sumqayıt şəhər 2 nömrəli tam orta məktəbin musiqi müəllimi,İKT –layihəninkönüllü təlimçisi Şahbazova Qənirə-Bakı şəhər İ. Məmmədov adına 261nömrəli məktəbin ibtidai sinif müəllimi-layihənineksperti Əliyeva Leyli-İmişli rayon 7 nömrəli tam orta məktəbin biologiya müəllimi, Blogçu və sosial servislər üzrə mütəxəsis “ASCOMP” MMC mətbəəsi Tiraj: 200 ədəd İSBN977-9951-82-48-9-6
3. MÜNDƏRİCAT 1. İNTERNET RESURSLARINƏDİR? 2. İNTERNET RESURSLARINDAN MƏKTƏBDƏ İSTİFADƏNİN MÜSBƏT TƏRƏFLƏRİ 3. DƏRSİN TƏŞKİLİ ZAMANI İNTERNET RESURSLARINDAN İSTİFADƏ EDİLMƏSİ METODİKASI 4. İNTERNET RESURSLARINDAN İSTİFADƏ FORMALARI 5. DÜNYA ÖLKƏLƏRİNDƏ İNTERNET RESURSLARINDAN İSTİFADƏ ÜZRƏ TƏCRÜBƏLƏR 6. MÜXTƏLİF FƏNLƏR ÜZRƏ VƏ MARAQLI TƏDRİS BÖLMƏLƏRİNİƏHATƏ EDƏN İNTERNETKATALOQ 7. MUSİQİDƏ FƏNNİNDƏ YENİTEXNALOGİYALARIN TƏTBİQİVƏ ƏHƏMİYYƏTİ 8. VEB 2.0 ALƏTLƏRİN TƏDRİS PROSSESİNDƏ ROLU
4. 1. İNTERNET RESURSLARINƏDİR? Təəssüflər olsun ki, bu gün Azərbaycanda internet resursları sahəsində böyük boşluqlar mövcuddur. Bu boşluqların əsas səbəbi bizim pedaqoqların internetdən tədris vasitəsi kimi tam istifadə edə bilməməsindədir. Bu gün məktəblərimizin böyük əksəriyyəti internet , kompyuter və kompyuter texnologiyaları ilə təmin olunmuşdur. Amma aparılan monitorinqlər nəticəsində məlum olur ki, bunlardan dərs prosesində səmərəli istifadə edə bilmirlər. Bu zaman ortaya belə bir maraqlı sual çıxır. Bütün bunların səbəbinədir? Əsas səbəb internet resusrlarından tədris prosesində istifadə qaydalarını əksər pedaqoqlarımızınbilməməyidir. Onlar internetdə necə düzgün axtarışın verilməsini tam bilmirlər. Dünya ölkələrinin internet resusrlarına baxsaq görərik ki, onlarda olduqcageniş həcmli, təhsilin bütünpillələrini əhataə edən internet resusrları vardır. Keçmiş Potsavet ölkələri içərisində ən çox internet resursu olan ölkələrə nəzər salsaq, Estoniya, Latviya, Rusiya Fedarasiyası, Ukrayna kimi dövlətləri görmüş olarıq. Bu ölkələrdə artıq internet dərs prosesində dərsin bir hissəsi kimi istifadə olunur Şagirdlər internetə elektron ensiklopediya kimi baxırlar. Onlar internetdən öz müəllimlərinin onlara verdikləri düzgün istiqamət şəkilində, onların tədris mövzularına uyğun resurslar əldə edir, onları analiz edir və sonda onu öz tapşırıqlarınatətbiq edirlər Müasir pedaqogikanın qarşısında duran ən önəmli vəzifələrdən bri də tədris prosesinin effektivliyini artırmaqdır. Müəllim - bir ömür boyu durmadan öyrənən bir şəxsiyyətdir. Məhz buna görə də müəllim daim öz üzərində işləməli və müasir təlim texnologiyaları haqqındageniş biliyə malik olmalı, hətta bu texnologiyalardan dərs prosesində necə səmərəli istifadə etməyi bilməli və bu bilikləri öz şagirdlərinə
5. öyrətməlidir. Yalnız buzaman onun keçdiyi dərs maraqlı və effektiv ola bilər. XXI əsr- “Yüksək kompüter texnologiyaları əsridir”. Müasir şagird elektron mədəniyyət dünyasında yaşayır. Bu informasiya mədəniyyətində artıq müəllimin də rolu dəyişir. Onun rolu informasiya mədəniyyətinin keşikçisinə çevrilməkdir. Müasir şagird kompüter texnikası və texnologiyalarından daha dərin bilgilərə yiyələnmək üçün, hər gün durmadan can atır. Onlar bu sahədə olan bilgilərini artırmağa çalışırlar. Elə bunun üçün də müəllim bu müasir bilikləri və metodikanı öyrənməlidir ki, öz şagirdləri ilə “eyni dildə “Müasir müəllimin qarşısındaduran ən mühüm vəzifələrdən biri – kompüter texnikası və texnologiyalarından düzgün istifadə qaydaları, onun mövcud imkanlarını və bu imkanlardan tədris prosesində istifadə edərək, yeni biliklər öyrənmək, öz şagirdlərinə kompyüterin oyun aləti deyil, onun köməkliyi ilə yeni biliklərin öyrənilməsinə nail olmaq üçün, bir mexanizm olduğunu aşılamaqdır. Müasir əsrdə dünya təhsil sistemində müəllim və həm də şagirdlər üçün, öz biliklərini təkmilləşdirmək üçün, əsas vacib komponentlərdən biri də internet resurslarıdır.İnternet Resursları nədir? - İnternet resursları işdə, evdə, tədrisdə bizim əsas köməkçimizdir. İnternetdə mövcud olan resurslar bizim gündəlik həyatımızda bizə lazım olan informasiyaları əldə etməkdə , dostlarımızla söhbət etməkdə bizim işimizi asanlaşdırır. Personal kompüterin və internetin tədris müəssisəsinə daxil olması şagirdlərin internet resurslarından istifadə edərək, kompüter texnologiyasının mövcud imkanlarını tətbiq edərək özdərslərini daha da maraqlı etməyə, yeni məntiqi təfəkkürə əsaslanan düşünmə tərzinin formalaşdırılmasına imkan yaradır. Amma çox təəssüflər olsun ki, bu gün bir çox tədris müəssisələrində və evlərimizdə kompüter və internet əsasən bir oyuncaq, əyləncə və oyunların oynanılmasında istifadə olunur. Bunun da əsas yeganə bir səbəbi var:
6. Müəllim internet resurslarından özü tam şəkildə istifadə etməyi bacarmalıdır ki, daha sonra öz şagirdlərinə düzgün istiqamətli tapşırıqlar versin ki, onun şagirdləri də internetdən tədris məqsədləri üçün istifadə etmiş olsun. Bu məsələ uzun illərdi ki, bütün dünya alimlərini düşündürürdü. İnternet resurslarından dərs prosesində istifadə etmək bizə nə verə bilər? - Müəllim rolunu internet, kitab rolunu isə internetdə mövcud olan, şagird və müəllimlərin istifadə etdikləri tədrisə istiqamətlənmiş resurslar oynayır. - Müasir tədrisdəinternet resursları müəllim və şagirdlər üçün-ayrı -ayrı tədris bölümləri üzrə informasiyaların dolğun şəkildə əldə olunması üçün, köməkçi bir vasitə, alətdir. - Dünya təcrübəsinə nəzər salsaq, əsasən tədrisdə internet resurslarından istifadəyə çox maraqlı bir yanaşma var: 1. Müasir təhsilə - müasir müəllim; 2. Müasir müəllim üçün- müasir bilik; 3. Müasir bilik- kompyuter+İnternet texnologiyaları = internet resursları vasitəsi ilə əldə oluna bilən İnternet tədris resurslarından istifadənin yaratdığı imkanlar: - lazım olan informasiyanın azad, genişzolaqlı şəkildə axtarılması; - konkret internet resurslarının müəllimin metodik tapşırığı əsasında öyrənilməsi; - didaktik vasitələrin hazırlanması üçün öyrənilməsi; - tədris materiallarındakı mövcud boşluqların doldurulması; - İnformasiya axtarışı bilgilərinin təkmilləşdirilməsi və inkişaf etdirilməsi; - şagirdlərin bilik və bacarıqlarının qısa vaxt çərçivəsində qiymətləndirilməsi
7. Məhz Bəs necə etmək lazımdır ki, internet resurslarından tədris prosesində daha səmərəli istifadə edək. Artıq bir çox ölkələrdə kompüter texnologiyalarından və internet resurslarından tədris prosesində müəllim və şagirdlər tərəfindən səmərəli istifadə etməyin yolları araşdırılmışdır. Bunu öz tədris prosesində istifadə edən dövlətlərin dərs prosesində böyük dəyişikliklər baş verir. Bu dəyişikliklər dərs zamanı dərsin canlı keçməsinə şərait yaradır. Şagirdlərdə ən əsas tədqiqatçılıq və analizetmə bacarıqlarınıninkişafına gətirib çıxarır. 2. İNTERNET RESURSLARINDAN MƏKTƏBDƏ İSTİFADƏNİN MÜSBƏT ƏHƏMİYYƏTLƏRİ 1. Bütün informasiyalara çıxışınolması dərslərin keçirilməsi üçünbir növ köməkçi alət funksiyasını yerinə yetirir, 2. Tədqiqat xarakterli layihələrin hazırlanması üçün, çıxışın olması (tədris istiqamətli ) 3. Mütəmadi olaraq, təlim və tədris prosesinin keyfiyyətinin artması 4. İntellektual mübadilənin və ünsiyyətin təkmilləşdirilməsi 5. Dünya təcrübə və biliklərinə yiyələnməyi təmin edilməsi 6. İnternet resurslarından həm də tədris prosesində maraqlı və əyləncəli istiqamətlərdə də istifadə etmək olar.
8. İNTERNET RESURSLARI TƏDRİS PROSESİNDƏ HANSI KÖMƏKLİKLƏRİ GÖSTƏRİR İNTERNET –RESURSLARINƏ ÜÇÜN ƏHƏMİYYƏTLİDİR?
10. İNTERNETDƏRSLƏRİN MÜƏLLİMLƏR ÜÇÜN ƏHƏMİYYƏTİ 3. DƏRSİN TƏŞKİLİ ZAMANI İNTERNET RESURSLARINDAN İSTİFADƏ EDİLMƏSİ METODİKASI
11. İnternet resurslarından dərs prosesinin qurulması zamanı olduqcaönəmli problemlər mövcuddur. İstər müəllim, istərsə də şagird üçün internetdən istifadə etdikləri zaman, onun qarşısında geniş internet resursları açılır. Əgər biz nəzərə alsaq ki, bu resurslar bizə müsbətəhəmiyyətli bilgilər verdiyi kimi, həm dəbu mənbələrdə mənfi informasiyalarda verə bilər və xüsusən də bu informasiyalardan şagirdlərimizin istifadəsi zamanı qarşılaşa biləcəkləri təhlükələri nəzərə alsaq, bu zaman müəllimlərin öhdəsinə necə böyük məsuliyyətli bir öhdəliyin düşdüyünü görmüş olarıq. İnternet resurslarından istifadəedərkən 2 maraqlıməqam özünü göstərir: 1-ci məqam - Müəllim öz şagirdlərinə internet resusrlarından düzgün istifadə etməyin yollarını, onlar qarşısındaaçılan böyük informasiya mənbələrindən düzgün istifadə edərək, özünü öyrətmə yolu ilə mövzu üzrə özbiliklərini, dünyagörüşlərini artıracaq və maraqlı fikir mübadiləsinin sirlərinə yiyələnəcəklər. 2-ci məqam - Bu prosesi bütünlüklə şagirdlərin öz öhdəsinə buraxmaq. Amma bu zaman şagirdlər bu internet şəbəkəsinin içərisində ki, informasiya resurslarının arasında sanki hörümçək toruna düşmüş bir arıya bənzəyəcək. İnternet Resurslarından istifadə etməklə Dərsi təşkil edərkən müəllimin əməl etməli olduğuqaydalar İnternet texnalogiyalarına əsaslanan istənilən dərs prosesinin qurulması dərsin təşkilindən başlayır. - Bu mərhələnin əsas məqsədi- İlk öncə keçiriləcək mövzu haqqında şagirdlərə düzgün istiqamət verməkdir. - Bu mərhələdən sonra müəllim şagird qarşısında problemli vəziyyət yaradır. Dərsin əsas mərhələsi:
12. - Bu mərhələdə artıq müəllimin üzərinə böyük məsuliyyət düşür.Məhz bu mərhələdə artıq şagird müəllimin ona verdiyi tapşırığı yerinə yetirmək üçün, internetdə onun qarşısında açılan böyük informasiya axınları arasından məhz ona lazım olan konkret informasiyaları əldə etməsi üçün, aktiv fəaliyyətə başlayırlar. Məhz bu mərhələdə müəllimin əsas rolu fasilitator olmaqdır. Hər bir şeyi ən xırda zərrəciyinə kimi izahat Müəllim bu mərhələdə olduqca diqqətli olmalıdır ki, onun şagirdlərinin internetdə axtarışlar zamanı qarşılarına çıxan, böyük informasiya axının içərisindəki burulğana düşməsinlər. Bu mərhələdə əsas ideyalar şagirdlər tərəfindən gəlməlidir. DƏRS PROSESİNDƏ İSTİFADƏ ZAMANI MÜƏLLİMLƏR ÜÇÜN VACİB OLAN ADDIMLAR Bu mərhələdə ən çox buraxılan səhvlər:
13. Dünya təcrübəsinə nəzər salsaq görərik ki, müəllimlərin verdiyi səfv istiqamətin nəticəsində şagirdlər ən çox 2 seydə səfv edirlər. 1. İnternetdə informasiya axtarakən, konkter nəyi tapacağını bilmədikləri üçün, qarşılarına çıxan böyükinformasiya axınının içərisinə düşmüş olur. Bu problemin nəticəsində şagirdlər onlara lazım olan mövzunu axatraraq, artıq dərs prosesinin qurtardığını və onların heç bir nəticə əldə etmədiklərinın şahidi olurlar. Bu zaman şagirdlər, hətta onların əxlaqi dəyərlərini pozabiləcək resurslarla da qarşılaşa bilərlər. 2. Şagirdlər internetdən tapdıqları resursları analiz etmədən hazır resurs kimi istifadə etmiş olurlar( copypast) . Bu artıq heç bir yaradıcı şagird məsulu olmur. Burda şagird heç bir tətqiqat, analiz, sintez etmiş olmur. Əslində bu mərhələdə şagird müəllimin ona verdiyi tapşırığı internetdən axtarışa verərkən, ilk öncə məlumatları əldə edirlər. Daha sonra əldə etdikləri məlumatları analiz edərək, yaradıcı bir məsul hazırlayırlar. Bu artıq şagirdin öz məhsulu olur. Müasir pedaqoqikadainternet resursları nəticəsində keçilən dərslər aşağıdakı şəkildə olur? - Kommunikativ - Tədqiqatçı - Oyun Aparılan araşdırmalar onu göstərir ki, bu formatda keçirilən dərslər olduqca böyük effekt vermiş olur. Estoniyada buna belə bir qəşəng ad verirlər: “İnternet şəbəkəsində Qızılbalıq ”. Estonların qəşəng bir sözü var. Bu sözlər artıq onlarda bir növ atalar sözlərinə çevrilib. “İnternet şəbəkəsində ki, bu qızılbalıq yalnız o insana qismət olur ki, o insan bu balığı tutmağı bacarır”. Avropa tədris sistemində təhsildə internet resurslarından istifadə etməyə belə bir maraqlı yanaşma var. “Halva deməklə ağzın şirin olmayacaq” Yalnız bir dəfə onu
14. istifadə et- Sən onun dadını heç zaman unutmayacaqsan. Norveç İnformasiya Texnologiyaları Mərkəzinin belə bir şüarı var: “ Hər bir texnologiya o zaman effektiv olur ki, o artıq böyük gəlir gətirir”. Sual verə bilərsiniz ki, biz internet resurslarından istifadə etməklə hansı gəlirləri əldə edə bilərik? Bu sualı həmişə Norveç İnformasiya Texnologiyaları Mərkəzinin “İnternet Resurslarından Tədris Prosesində İstifadə Qaydaları ” master-klasslarında müəllimlərə belə bildirirlər: 1. İlk öncə zəngin təcrübə və biliklər qazanmış olursunuz. Qazandığınız bilikləri öz şagirdlərinizə öyrədirsiniz 2. Şagirdlərinizin təcrübəsi dünya görüşü formalaşır. Məhz bu zəngin təcrübənin nəticəsində keçdiyiniz dərslərdə olan sıxıcılıq aradan qalxmış olur və onun yerini daha sərbəst maraqlı, vaxta qənaət edən, dərsi zənginləşdirən bir metod tutmuş olur. 3. İnternetdə şagirdləriniz artıq oyun və əyləncə saytları ilə məşğul olmurlar. Artıq bu istiqamətdə gedən dərslərdən sonra, sizlər tərəfdən şagirdlərin müəyyən saytlardan istifadə etməsinə qadağaların qoyulması aradan qalxmış olur. Şagirdlər artıq bu saytlardan 4. Valideynlərin Sizlərə qarşı olan inamı artır, onlardan daha yaxşı imkana malik olanları atıq Sizlərin maraqlı layihələriniz üçündonor rolunu oynaya bilər. 5. Məhz Sizin bu istiqamətli dərsləriniz nəticəsində şagirdlərinizdə yeni texnologiyalarından düzgün istifadə etməklə kreativ biliklərə yiyələnmiş olurlar ki, Ölkə kapitalı insan kapitalına çevrilmiş olur. 6. Bu prosesin iştirakçısından sabah icraçısına çevrilmiş olursunuz. Sabah burda öyrəndiyiniz bilgilər əsasında sərbəst şəkildə müxtəlif şirkətlərdə bu sahə üzrə işləyərək əlavə pul qazana bilərsiniz. 7. Sizin yaratdığınız şəxsi saytlarınız və yaxud bloqlarınızda yerləşdirdikləriniz materiallarınız şirkətlərin, bu sahə ilə məşğul olan digər ölkələrdə ki,
15. həmkarlarınızın xoşlarına gələ bilər. Bunun nəticəsində onlar Sizə pul ödəyə bilər və yaxud Sizdən ekspert kimi istifadə edə bilərlər. 8. Ən əsası bütün bunlardan Sizin ölkənizin və təhsilinizin gələcəyi asılıdır. Bu məhz o gələcəkdir ki, o nəinki Sizin hətta gələcək övladlarınızında taleyinə öz müsbət təsirini göstərəcək. Bütün bunlara nəzərə alaraq tam əminliklə deyə bilərik ki, İnternet resurslarından istifadə etməklə qurulan dərs tədris prosesinin keyfiyyətini artırmış olur. Şagirdlərtərəfindən İnternet resurslarınındanistifadəolunması 1. Yeni Mövzunun Öyrənilməsi: - İnternet vasitəs ilə lazım olan mövzunun axtarışa verilməsi; - Mövzu plan konspektin tutulması; - Mətnin analizi və sxem və cədvəllərin hazırlanması; - Mətnlər üzrə sualların hazırlanması; - Müəllim tərəfindən qoyulan suallara cavabların axtarılması; - Mövzu üzrə videofraqmentlərin tapılması, baxılması və müzakirə edilməsi; - Mövzu üzrə təqdimatlara baxılması və müzakirə edilməsi; - Statistik məlumatların tapılması və analiz edilməsi. 2. Biliyin yoxlanılması - Özünü yoxlama testlərindən istifadə etmək. 3. Layihələr üzərində işləmə Şagirdlər layihələr üzərində işləyərkən, onların qarşısına internetdən olduqca maraqlı və geniş çeşidli resurslar çıxır. Onlar aşağıda göstərilən informasiyalardan istifadə edə bilərlər: - Virtual kitabxanalar, - Virtual muzeylər,
16. - Müxtəli tədris yönümlü informasiyalar, - Ensklopediya və məlumat kitabçaları Diferensirovannaya rabota na uroke - İnternetdən istifadə edərək, güclü şagirdlər xüsusi bir hesabatlar, təqdimatlar hazırlaya bilərlər. Zəif şagirdlər onların səviyyələrinə uyğun daha rahat məlumatlar əldə edə bilər və əldə etdikləri məluamtlara daha asan suallar hazırlaya bilərlər. - İnternetdən əldə edərək, müxtəlif səviyyəli testləri həll edə bilərlər. İnternet resurslarından sinif şəraitində istifadə edərkən, başqa birşəkildədə təşkil ediləbilər: - Frontal(şəbəkədəmövcud olan layihələr vasitəsi ilə virtual səyahətlər) - Fərdi (tədrs yönümlü resursların axtarılması, yığılması və analizi) - Qrup (birgə şəkildə tədris yönümlü layihələrin hazırlanması) İnternet resurslarından tədris prosesində istifadə edərkən, Müəllim dərsə əsasən 3 istiqamətdənyanaşmalıdır: - Tədris yönümlü: Şagirdlərin tədris materiallarını öyrənərkən, onların bu materialları düzgün şəkildə dərk eləməyinə və qavramağına nail olmaq; - İnkişaf yönümlü: Şagirdlərin düşüncə tərzində müzakirə, analiz, müqayisə etmə və yaradıcı yanaşma biliklərini formalaşdırmaq və inkişaf etdirmək; - Tərbiyəedici yönümlü: Şagirdlərin dünyəvi düşüncə tərzlərini inkişaf etdirmək İNTERNET-LAYİHƏLƏR ONLARIN TİPLƏRİ VƏ İSTİFADƏ QAYDASI
17. Dünya təcrübəsinə nəzər salsaq, aydın şəkildə görə bilərsiniz ki, İnternet-layihələr vasitəsi ilə qurulan dərslərə daha çox yer verilir. İntertetdə olduqca geniş çeşidli, müxtəlif istiqamətli resurslar mövcuddur. Bu resurslar Sizlərə İnternet-layihələrin hazırlanmasında daha geniş imkanlar yarada bilər. Tədris ocağında mövcud olan internet məktəb layihələrinin reallaşmasına böyükköməklik etmiş olacaq. İnternet-layihələrinin tipləri 1. Beynəlxalq mübadilə 2. İnformasiya görüşləri və aksiyaları 3. Problemin həlli istiqamətində əməkdaşlıq Layihə tipləri haqqındageniş məlumatlar: Beynəlxalq mübadilə. 1. Doslarla online şəkildə yazışmalar
18. 2. Elektron məsləhətlər və ekspert şəklində çıxış etmək İnformasiya görüşlərivə aksiyaları 1. Layihənin iştirakçıları arasında məlumatların bölüşdürülməsi 2. Elektron yayımlar(elanlar,nəşrlər). 3. Məlumat bazasının yaradılması . 4. Birgə tədqiqatlar. Problemin həlli istiqamətində əməkdaşlıq 1. İnformasiya axtarışı. 2. Birgə layihələrin yazılması. 3. Məktəblərin birgə internet resursları yarışması. 4. Təqdqiqat nəticəsində analizlərin aparılması zamanı meydana çıxan nəticələrin bir yerə toplanması və onların birgə fikir mübadiləsi aparılması nəticəsində proplemlərin həlli yollarının tapılması. İnternet-layihələr yaratmaq üçün, lazım olan əsas tövsüyəllər: Bunun üçünaşağıdakı sualara cavab tapmaq lazımdır. 1. Layihəni nə vaxt başlamaq lazımdır? Bu layihə nə nəqədər davam etməlidir? 2. Bu layihəni işləmək üçün mənim kifayyət qədər vaxtım varmı?
19. 3. Bu layihədə işləmək üçün lazım olan alətlər varmı? 4. Şagirdlər kifayyət qədər bu layihədə iştirak etməyə hazırdılarmı? İnternet layihələrin hazırlanması üçün əsas vacib 7 addımlar: 1. Öz pedaqoji məqsədləriniz haqqında düşünmək və Siz bu layihələr vasitəsi ilə şagirdlərə nələr öyrətmək istəyirsiniz? 2. İştirak etmək istədiyiniz layihənin tipini müəyyənləşdirməlisiniz: Beynəlxalq mübadilə İnformasiya görüşləri və aksiyaları Problemin həlli istiqamətində əməkdaşlıq 3. Layihənin mövzusunu müəyyənləşdirmək. 4. Hazırlamaq istədiyiniz layihənin planını titmaq- bütün xırda detallarına kimi nəzərə almaqla. 5.Layihənin başlanması və qurtarması tarixlərini layihədə iştirak üçün, ərizənin son verilmə tarixlərinə kimi müəyyənləşdirmək. 6. Layihənin adınınseçilməsinə xüsusi fikir vermək. Bu olduqca vacibdir. 7. Layihə hazır olduqdan sonra onu bütünlayihə iştirakçıları ilə bölüşün. Qoy onlar da sizin sevincinizə şərik olsunlar. İnternet Resurslarından Tədris prosesində İstifadə edərək, dərslərin qurulmasıüzrə tövsiyələr:
20. İnternet resurslarından istifadə etməklə maraqlı dərslər qurmaq olar. Bir çoxpedaqoqlar bildirilər ki, internetdən istifadə edərək, dərsin qurulmasına olduqca çox vaxt getdiyi üçün, bundan istifadə etdikləri zaman dərs prosesi pozula bilər. Amma bu formada keçirilən dərslər onu göstərir ki, bunu eləmək mümkündür. Bunun üçün Sizlərə bir neçə fənləri əhatə edən ayrı - ayrı dərs nümunələri ilə tanış etmək istərdim. Nəzərinizə çatdırmaq istərdim ki, bu dərslər Rusiya Fedarasiyasında keçilən dünya təcrübəsinə əsaslanan dərslərdir. IX-sinif “Ekalogiya”fənni– Mözu “Ekalogiya vəinsan sağlamlığı” Beləliklə bu dərsi keçən müəllim şagirdləri kiçik qruplara bölür ( hər qrupda 3 nəfər şagird olmaq şərti ilə). Yaxşı olar ki, müəllim öz dərsini layihə metodikasına əsaslanaraq qursun. Bu zaman keçilən dərs olduqca maraqlı və rəngarəng ola bilər. Tapşırığın icrasına başlamazdan əvvəl, hər bir qrupa müəllim ayrı-ayrılıqda mövzunu işləmək üçün müəllim mütləq aşağıdakı mərhələləri əməl etməlidir: - İnternetə qoşulma - http://www.lib.priroda.ru saytına daxil olmaq - “İnsanın sağlamlığı” bölməsinə daxil olmaq - Verilən materialın axtarışı və baxılması - Verilən materialın yüklənməsi - Yüklənən materialların əsas vacib məqamlarına baxılması - Əldə olunan materialların xülasəsinin hazırlanması İngilis dili dərslərində İnternet resurslarından istifadə qaydaları: 1. İngilis dili dərslərində audio mətnlərdən istifadə etmək üçün, Kuzovleva B.P və Lapa H.M-nin http//www.prosv.ru/info.aspx?ob po=16094saytında yerləşdirilmiş
21. “İngilis dili” elektron dərsliyindən dərs zamanı şagirdlərin bundan istifadə etməsi onların dərsə hazırlığı zamanı düzgün tələffüz etmələri üçün, bu audio mətnlərdən istifadə edə bilərlər. Bundan başqa yuxarı sinif şagirdləri ilə dərs zamanı və fakultətiv məşğələlər zamanı işləyərkən, www.elllo.orgvə , www.youtube.com saytlarından istifadə etnək lazımdır. 2. Fləş-oyunlar, flaş cizgi filmlərindən də dərs zamanı istifadə etmək olar. Bunun üçün http//www.englishteachers.ru/forum/index/php?showtopic=166 bu sayta daxil olduqdan sonra “Enjoy English” bölməsinin köməkliyi ilə dərs zamanı maraqlı bir oyun atmosveri qurmuş olur. 3. Kiçik yaşlı uşaqlar üçün musiqilər axtarılarkən, video roliklərdən istifadə etmək olar(misal üçün, “İf you are happy” mahnısını axtarakən) http//www.youtube.come/watch?v=FrsM9WggCdo&feature=related) saytından dərsin ilk etaplarında bunlardan istifadə etməklə dərsdə əsl bir oyun havası yaratmağa köməklik edir və eyni zamanda şagirdlərin qrammatik, fonetik və leksik biliklərin tez bir zamanda öyrənməsinə köməklik edir. 4. Bütün mümkün olan , müxtəlif səviyyələr üzrə yoxlayıcı test tapşırıqlarını və qrammatikaya aid olan materialları aşağıdakı saytlardan əldə etmək olar: http://www.native-english.ru/exercise http://www.study.ruonline/tests/english.html http://www.britshcouncil.org/rurussia-english-omline.html http://www.learnenglish.de/ http://www.studyenglishtoday.net http://www.studyenglishtoday.net/Tests/Tests1.html
22. 5. Power Point proqramında müxtəlif mövzular üzrə hazırlanmış təqdimatlar “Yaradıcı müəllimlər Şəbəkəsində” http://www.it-n.ru/communites.aspx?cat no=14410&tmpl=com. 4. İNTERNET RESURSLARINDAN İSTİFADƏ FORMALARI İnternet resurslarından dərs zamanı istifadə formalarına gəldikdə dünyada ən çox tətbiq olunan formalar aşagıdakılardır: Elektron poçt – Yəqin ki, Sizlər üçün qəribə gələ bilər ki, elektron poçtun tədris prosesinə hansı aidiyatı var. Amma bu əslində belə deyil. Biz onun köməkliyi ilə bizə və dostlarımıza lazım olan, məlumatları gündəlik olaraq, onun vasitəsi ilə müxtəlif formalarda olan (musiqi, mətn, video, şəkil və sairə) istənilən məsafədən asılı olmayaraq, onu lazım olan ünvana göndərmək olar. Dərs zamanı bu formadan daha çox Pribaltika dövlətlərində istifadə edirlər. Rusiya Federasiyasının təhsil sistemində bu formadan istifadə, 2007-ci ildən, təhsildə İKT-nin tətbiqini sürətləndirmək məqsədi ilə qəbul olunmuş, “Yeni İdeyalar Dünyası” Proqramından sonra sürətlə tətbiq olunmağa başlandı. Bundan istifadə edən ölkələrin pedaqoqları bildirilər ki, bu formadan onlar daha çox ev tapşırıqlarının verilməsi zamanı daha çox istifadə edirlər. Şagirdlər isə öz ədəbi dillərinin formalaşdırılması üçün istifadə edirlər. Bu internet resursundan ədəbiyyat, rus dili, xarici dil dərslərində istifadə olunur. Bundan istifadə etmədə əsas məqsəd: Bu istiqamətdə dərsi qurmaqla, şagirdlərin öz həmyaşıdları, dostları, müəllimləri və valideyinləri və başqaları ilə
23. VideoKonfranslar - ( ooVoo ) proqramı Bu proqramvasitəsi tədris zamanı bir birindən olduqları məsafədən asılı olmayaraq, subyektlər arasında effektiv canlı münasibətlər qurmaq olar. Bu proqramın köməkliyi ilə müxtəlif məktəblər və onların məktəbli şagirdləri, pedaqoqları, inzibati-idarəetmə işçiləri və valideynlər arasında da canlı münasibətlər qurmaq olar. Məktəb rəhbərliyi məktəbin idarə edilməsində bu proqramın xüsusi köməkliyindən istifadə edərək, məktəbin tədris sistemini məsafədən həm idarə edə bilər, həm də nəzarət edə bilər. Bu proqram vasitəsi ilə məktəb pedaqoqları öz həmkarları vasitəsi ilə müxtəlif tədris yönümlü ideyyalarını bir-birləri ilə bölüşə bilərlər. Bu texnologiya vasitəsi ilə açıq dərslər zamanı da istifadə etmək olar. Nəzərə alsaq ki, ola bilsin ki, hər hansı bir müəllim və yaxud direktor, direktor müavini və ya valideyinlər dərsdə iştirak edə bilməsə , o zaman bu proqramın köməkliyi ilə video zəng etməklə və müəllimin bu zəngi qəbul etməsi ilə (video kameranın olması vacibdir) zəng edən şəxs bu dərsəbaxa bilər. Bu formadan dünya ölkələrində məktəblərdə keçirilən pedaqoji şuraların iclaslarında da yuxarıda qeyd edilən forma kimi bur da da eyni qayda da iştirak etmək olar. Məktəblər arasında video konfranslar da keçirmək olar. Bu proqramdan müəllimlər öz həmkarları ilə dərsə başlamaışdan öncə də onları narahat edən problemləri bölüşə və bu problemlərin birgə həlli yollarını müzakirə edə bilərlər. Müzakirələr zamanı iştirakçılar arasında müəyyən etik problelərin meydana çıxmasınınqarşısını almaq üçün, moderatorların köməkliyindən istifadə etmək olar. Proqram istifadəçiyə hansı imkanları verir? - Video poçt - Video zənglər vasitəsi ilə konfranslar həyata keçirmək. - Danışıqlara başlandığı andan onun zapis olunması
24. - Faylın ötürülməsi(25MB) - Xüsusi video effekt - Mətn formatında olan mesajların ötürülməsi - Personal kompyuter və Mac platformalarında işləmək(linux platforması hazırlanır) ooVoo proqramıistifadəçilərəimkanverir ki, istədiyi insanlarla əlaqələrqurmaq üçün Poçt xidmətləri — Gmail, Yahoo, Hotmail, AOL. Sosial şəbəkələr — Myspace, Linkedin, Friendster, Bebo, Hi5, Blackplanet. клиентов мгновенного обменасообщениями — Skype, Yahoo Messenger, Windows Live Messenger, AIM, ICQ, Jabber. Xidmətlər İstifadəçi bu proqramın həm pullu, həm də pulsuzxidmətlərindən istifadə: . Pulsuz Xidmətlər: - Eyni vaxtda çatda 6 istifadəçi ilə mətn formatında yazışmaq - Video çat 2-6 istifadəçi ilə eyni vaxtda danışmaq Pullu Xidmətlər: - HD formatında əla keyfiyyətli video effekt - Audio zənglər - Video zənglərin sərhədsiz səsin yazılması - 100 dəqiqəlik video materialların yazılması,saxlanılması və yüksək keyfiyyətlə baxılması - Video çat 2-6 istifadəçi ilə eyni vaxtda danışma
25. OOVOO-proqramı 2007-ci ildə hazırlanaraq, ictimayətin xidmətinə buraxılmışdır. Bu proqramdan Avropa ölkələri içərisində daha çox Rusiya Fedarasiyası, Ukrayna, Moldova, Gürcüstan, Norveç, Estoniya, Latviya və s ölkələrdə istifadə olunur. Bu proqram vasitəsi ilə video münasibətlər qurmaq olar. Bu proqram bir baxımdan həmdə veb 2.0 texnalogiyalarından biri olan, Skype proqramına daha çox oxşayır. Bu proqramın skype proqramından əsas fərqi bunun video effektinin olduqca yüksək olmasıdır. Skype-da əsas güc audio danışıqlara verilmişdisə burda artıq əsas güc, video zənglərin effektivliyinə verilmişdir. Bu proqramın digər bir üstün cəhəti, kompyuterinə OOVOO proqramını yükləməyən istifadəçi ilə də əlaqənin qurulma imkanlarının olmasıdır. Bu proqramdan istifadə edən şəxs öz dostunun baruzerinə mesaj göndərərək, onunla danışmaq istədiyini bildirir. Bu linki açan şəxs açdıqdan sonra artıq onunla əlaqə saxlaya bilər. Bu proqramdan açıq dərslərin keçirilməsi zamanı, distant təhsilin bir hissəsi kimi istifadə etmək olar. Bundan başqa bu proqramdan , bu ölkələrdə valideyin saatlarının keçirilməsi zamanı, pedaqoji şuraların iclaslarının keçirilməsi zamanı istifadə olunur. Forum və Çatlar – Bu form və çatlardan daha çox şagirdlər bir birləri ilə fikir mübadiləsi apara bilərlər. Bu formlarda və ya çatlarda şagirdlər və müəllimlər bir birləri ilə müzakirə apara bilərlər. Müzakirənin qaydası:İlk öncə müzakirə ediləcək mövzu seçilir. Daha sonra bu mövzu ətrafında maraqlı diskusiya şəklində müzakirələr başlayır. Bu müzakirələrin əsas əhəmiyyəti şagirdlərin məntiqi təfəkkürünün inkişafına gətirib çıxarır. Bu forum və çatlar üçün mütləq moderatorlar lazımdır.
26. Axtarış formaları- Bu gün dünyada yayılmış ən çox istifadə olunan axtarış formaları, Google, Yandex, Rambler, Апорт və başqalarıdır. Aparılan araşdırmalar onu göstərir ki, dərs və yaxud dərsə hazırlıq zamanı, müəllim və şagirdlər axtarış sistemindən düzgün və sistematik şəkildə istifadə etmədiyi üçün, son nəticə də istədikləri nəticəni ala bilmirlər. İstifadəçilərin axtarış sistemindən düzgün şəkildə istifadə etmələri üçün aşağıdakıformanıtəklifedirik: Axtrarılan informasiyanın hansı bölməyə aid olduğunu müəyyənləşdirmək. Axtrarılan informasiyanı daha yaxşı hansı axtarış sistemi ilə etmək olar.(Qeyd: informasiya axtarılarkən, bunu edən şəxs bir şeyi dəqiq bilməlidir ki, ona lazım olan məlumatı təkcə bir axtarış sistemi ilə etməməlidir.Misal üçün,google.azaxtarışsistemindəbizDistanttəhsil mövzusunu vursaq, biz azərbayacan dilində istədiyimiz məlumatları tam lazım olanşəkildəalabilməyəcəyik. Bu bölmədəən çox buraxılan səhvlər axtarışçının bununla kifayətlənərək, istədiyim mövzu yoxdur deyə axtarışdan əl çəkməsidir. Amma belə hallar mövcud olanda, o zaman google.english, yandex.ru, google.rusaytlarındaDistanttəhsil sözünü rus və ingilis dilində vurmaqla bizə lazım olan məlumatları tam şəkildətapa bilərik). Axtarış zamanı sizə lazım olan, axtardığınız mövzuya aid konkret sözləri, söz birləşmələrini yazmaq lazımdır. Bundan əlavə müəyyən açar sözlərdən də istifadə etməyiniz məsləhətə uyğundur. Axtarışa verərkən, istifadəçi axtardığı mövzunun yaxşı olar kı həm də sinonimini yazsın. Bu formadaistifadə etdiyi zaman da çoxməlumatlar əldə edə bilər və istədiyi nəticəyə tez bir zaman da çata bilər.
27. Bu internet resurslarının köməkliyi ilə (axtarış proqramları) Yahoo.com, DMOZ.org, LII.org, Alexa.com, Clusty.com, Nigma.ru, Quintura.com, CompletePlanet.comgoggle axtarış proqramından sonra ən yaxşı axtraış sistemləridir. Bu proqramların köməkliyi biz bizə lazım olan sözləri, cümlələri yazmaqla məlumatları əldə edə bilərik. 5. DÜNYA ÖLKƏLƏRİNDƏ İNTERNET RESURSLARINDAN İSTİFADƏ ÜZRƏ TƏCRÜBƏLƏR Bu istiqamətdə Avropa və MDB məkanında maraqlı yanaşmalar var. Bu yanaşmalar əsasən, tədrisin inkişafına xidmət etmək məqsədi göstərir. Biz sizə bir neçə dövlətin maraqlı təcrübələrini göstərəcəyik. TÜRKİYƏ TƏCRÜBƏSİ Türkiyə təhsil sistemində internet resurslarından olduqca geniş şəkildə istifadə olunur. Artıq Türkiyə təhsil sistemində təhsilin bütün pillələri üzrə tədris yönümlü resurslar mövcuddur. Məktəb yaşlı şagirdlər üçün, vitaminocul portalı istifadəyə verilmişdir. Bu portalda interaktiv SCORM meyarlarına uyğun dərslər vardır. Orta məktəb müəllimlərinin 80% İntel “Gələcək üçün Təhsil” proqramındankeçmişlər və onlar öz dərslərində layihə metodikasından istifadə edərək, əsasən xarici dillərdə mövcud olan, internet resurslarının köməkliyi ilə maraqlı layihələr hazırlayırlar. Türkiyədə şəhərlərdə çalışan orta məktəb müəllimlərinin bir çoxunun şəxsi bloqları, viki səhifələri vardır. Onlar yaratdıqları resursları bu saytlarda və yaxud digər saytlarda yerləşdirilər və nəticə də çoxlu sayda internet resursları meydana gəlmiş olur. Türkiyə ali məktəblərinin bazasında müxtəlif Muliti mediya və elektron resurslar mərkəzləri yaradılmışdır. Bu mərkəzlərin əsas məqsədi tədris yönümlü elektron resurslar yaratmaqdır. Bu mərkəzlərin nəzdində resurslar yaradılır və daha
28. sonra müxtəlif orta və orta ixtisas məktəblərinə satılır. Türkiyədə 2005-ci ildən etibarən, etwining proqramına qoşulmuşdur və bu proqrama qoşulmağın nəticəsində türkiyədə müəllimlərin yaratdıqları elektron resursların sayı olduqca artmışdır. Bu portal türk dilinə çevrilmiş və türkiyə müəllimlərinin istifadəsinə verilmişdir və müəllimlər layihə metodikasına əsaslanan dərslər hazırlayırlar və bu portalda yerləşdirirlər. Məhz bunun nəticəsində həm müəllimlərin İKT-dən istifadə sayı çoxalmış olur və həm də internetdə türk dilli resursların sayı artmış olur. UKRAYNA TƏCRÜBƏSİ Ukraynada 2005-ci ildən etibarən, Ukrayna Təhsil və Elm, Gənclər və İdman Nazirliyinin maliyyə dəstəyi ilə şagirdlərin internet resurslarından istifadə etmələri üçün, www.shkola.ua portalı hazırlanmış və istifadəyə verilmişdir. Portalda mövcud olan materiallar şagirdlərə sərbəst şəkildə tədris materialından istifadə etməyə imkan verir. Mövcud portalda məktəbyaşlı şagirdlər üçün, elektron kitabxana, interaktiv online dərslər, mühazirələr, ukrayna saytlarının, məktəblərinin ünvanları və əlaqə nömrələri vardır. Buraxılış sinif şagirdləri üçün, test tapşırıqlarının nümunələri yerləşdirilmişdir. Bu portalda bundan başqa müəllimlər üçün normativ-hüquqi bazalarda yaradılmışdır. Ukrayna təhsil işçiləri web 2.0 texnalogiyalarının köməkliyindən daha çox istifadə edirlər.Onlar web 2.0 online alətlərdən dərs zamanı istifadə etməklə dərsdə uşaqların İKT texnalogiyalarına olan maraqlarını artırmağa nail olurlar. Onlar bu alətlərdən istifadə edərək, şagirdlərin həm dərsə olan marağını, onların məntiqi düşüncətərzini formalaşdırmağa nail olurlar. www.osvitanet.com.ua–saytının bazasında tarix fənni üzrə 16 dərslik (ukrayna tarixi, dünya tarixi və coğrafiyası, 20 atlas və 650 xəritə yerləşdirilmişdir. Burdan istifadə edənlər bu saytdan kifayyət qədər mühazirələr, testlər, interaktiv tapşırıqlar əldə edə bilərlər. Dərs zamanı bu saytda olan xəritələrdən istifadə etmək olar. 2000-ci
29. ildə Ukrayna hökuməti ölkədə bütün təhsil pilləsi üzrə Distant təhsilin inkişaf etdirilməsi ilə əlaqədar qərar qəbul etmişdir. Bundan başqa Ukrayna hüdudlarından kənarlarda yaşayan ukrayna vətəndaşlarının uşaqlarının öyrədilməsi üçün də layihə hazırlanmışdır. QAZAXISTAN TƏCRÜBƏSİ Qazaxıstan dövlətində http://kollegi.kz/load/26 portalı yaradılmışdır. Bu portal əsasən müəllimlər üçün yardılmışdır. Müəllimlər bu potraldan qeydiyatdan keçərək, istifadəçi adı və şifrəsi aldıqdan sonra, bu portalın imkanlarından istifadə edərək, özlərinin bloqlarını və saytlarını yaratmış olurlar. Bundan başqa bu portalda çoxlu sayda müxtəlif fənləri özündə birləşdiriən dərslər mövcuddur. Daha sonra, bu bloqlarda və saytlarda mövcud olan alətlərin köməkliyi ilə öz şəxsi resurslarını və yaxud onların fənlərinə uyğun olan xarici hazır resursları yerləşdirilər. Bu ölkədə dəmüəllimlərə İntel Gələcək üçünTəhsil vəsaiti əsasındatəlimlər keçiblər. Müəllimlər burda öyrəndikləri biliklər vasitəsi ilə öz dərslərini qurur və internet rersurslarından istifadə edirlər. Qazaxıstan müəllimləri layihə metodikası əsasındatez-tez 1september.ru, campus.ru, saytından qeydiyatda keçərək, öz layihələrini müsabiqələrə təqdim edir və bu müsabiqələrdə iştirak edirlər. Qazaxıstanda dərslərin daha maraqlı keçməsi üçün, online dərslərdən istifadə edirlər. Bunun üçünxüsusiproqram təminatı olan bir sistem qurulmuşdur. CRMS(Sinfin idarə olunması) LMS (dərs prosesinin idarəolunması). LMS Moodle- bu pulsuz istifadə proqramıdır. Busistem Qazaxıstan məsafədən təhsil mühitinin yaradılmasına imkan vermiş olur. Bu sistem öz tərkibində form çatlar, virtual elektron lövhələr, audio və video konfranslar, müxtəlif səviyyələrə uyğun testlər və tapşırıqlar birləşdirir.
30. İlk öncəşagirdlər bu sistemdə qeydiyatdan keçirlər, daha sonraparolvə loqin aldıqdan sonra bu siteminin köməkliyi ilə virtual sinifə daxil ola bilirlər. Dərs zamanı multimediya materiallarından: video, şəkil, mətnvə audio fayllardan istifadə etmiş olurlar. Dərsə başlamamışdan qabaq şagird ona lazım olan tədris materiallarını ya təhsil portalına daxil olaraq ordanyükləmək yolu ilə , yaxut da özelektron poçtuna müəllim tərəfindən göndərilən toplu materiallarından əldə etmiş olur. Müəllim isə dərsə nəzarət edərək, onun gedişindən aslı olaraq dərs tempini yüksəltmək üçün şagirdlərə interaktiv suallarla müraciət edir. Bir çox hallarda simulyasiyaların köməyindən də istifadə etmiş olur. Hər bir dərs biliyin möhkəmləndirilməsinə, şagirdlərdə məntiqi təfəkkürün formalaşmasına xidmət edir. Müəllimin və Şagirdlərin hər birinin kompyuterinin üstündə kamera quraşdırılır. Şagirdlər dərs zamanı müəllimi və müəllimdə bütün şagirdləri görə bilirlər. Müəllim və şagirdlər bir birləri ilə mikrafon, email vasitəsi ilə əlaqə saxlayırlar. Təqdimatlar PowerPoint proqramındahazırlanır və təqdim olunur. Qazaxıstanda dərslər online şəkildə iki formada həyata keçirilir : Sinif mühitində ( sinifdə olan qruplar şəklində ) Bir birindən təcrid olunmuş və başqabaşqayerlərdə olan şagirdlər arasında Bu ikinci formada həyata keçirilən dərsin digər dərs formasından əsas fərqi ondan ibarətdir ki, bu formada həyata keçirilən dərs xüsusi hazırlıq istətyir. Çün ki, birinci formadan fərli olaraq ikinci formada şagirdlərin hamısı sinifdə olmurlar. Onlarin hər biri müxtəlif məkanlarda olurlar. Ona gorədə qabaqcadan vaxt təyin olunur ki, bütün şagirdlər eyni vaxtda internetdə olaraq dərs prosesinə qoşulsunlar. Həyata keçirilən dəsrslər aşağıdakı formalardan daha çox istifadə olunur: Forumlar
31. Elektron poçt vasitəsi ilə Ünsiyyət qurmaq üçün yaradılmış bu pəncərə iki hisədən ibarətdir. Pəncərənin Birinci hissəsində müəllim üçün lövhə yaradılıb. Bu hissədə müəllim özünün dirijorluq funksiyasınını icra edə bilər. Pəncərənin ikinci hissəsində isə şagird üçün lazım olan alətlər yradılıbdır. İnternet dərslər zamanı müəllimin istifadə etməli olduğu dərs formaları: Konfrensiya Beyin həmləsi Dispust Yarışmalar/müsabiqələr Dərs prosesinə başlamamışdan öncə müəllim şagirdlərlə birgə fəaliyyətin mahiyyətini tam şəkildə bir dərk etməlidir. Bundan başqamüəllim dərsə başlamamışdan öncə, keçəcəyi dərsin ümumi sxemini özbeynində qabaqcaqurmalıdır. Müəllim bir şeyi də tam anlamalıdır ki, birgə əmək olmadan keyfiyyətli dərs alına bilməz. Bundan əlavə öz dərsində internet resurslardan daha geniş şəkildə istifadə etməlidir. Özünüzə dərs zamanı dərsə başlamamışdan öncə digər dərslərdə istifadə olunan materiallar və terminlərinin istifadəsinə dair "tədris fənninin xəritəsi"ni tərtib etmek faydali olar.Internetle istifade uzre bu daha rahat alinir cunki, linkin ustune vuraraq, dersin metnine girilir.Adi tedris prosesinde qarshiliqli shebeke teshebbusu muellimden gelmelidir. Dərs Prosesi E-mail Şagird Müəllim
32. İnternet dərslərin keçirilməsi üçün, hər bir müəllim üçün, keçdiyi fənnə və mövzuya uyğun hazır Elektron dərsliklər mövcuddur. Bu elektron dərslik özlüyündə interaktiv tapşırıqlar, müxtəlif simulsiayiyalar birləşdirir. Bundan başqakeçilən hər bir dərs əvvəldən axıra kimi video şəkiliş edilir. Dərs bitdikdən sonra müəllim və şagirdlər bu çəkilişi izləyirlər daha sonra geniş müzakirə aparırlar. Müəllim yaxşı dərk edir ki, İKT-dan dərs prosesində istifadə etmək, uşaqlarda elə bir təsürat oyatmalıdır ki, onlar elə hiss etməlidirlər ki, əslində dərs prosesini onlar özlərini idarə edirlər. Online dərslər ənənəvi dərslərdə olduğu kimi yenədə yeni biliyin aktuallığı, materialın izahı, möhkəmləndirilməsi və nəzarət edilməsi. On-line dərslər zamanı aşagıdakı metdlardan istifadə olunması məsləhət görülür: 1. Müəllimilərin İnternet-texnologiyalardanistifadəetməsi: Bu sahədə böyük təcrübəyə malik olan mütəxəsislərlə dialoqu təşkil etmək. Burda əsas məqsəd müəllimlərə İKT-nin tədrisdə tətbiqi sahəsində böyük təcrübəyə malik olan ekspert mütəxəsislərlə öz fikilərini bölüşmək və məsləhətlər almaq. 2. Şagirdlərinİnternet-texnologiyalardan istifadəetmək:Şagirdlər onıarı dərs zamanı narahat edən bütün suallara cavab tapmaları üçün video konfrans vasitəsi ilə busahədə peşəkar olan mütəxəsislər tərəfindən lazımı məsləhətlər alırlar. Bir çox hallarda bir başa evdən onlara verilən ev tapşırığını həll etmək üçünöz müəllimi ilə də əlaqə saxlamaq və busahədə lazım olan sualları almış olur 3. Biliyin yoxlanılması: internet şəbəkəsi vasitəsi internet layihələr; olimpiadalar və müsabiqələr.
33. 4. Şagirdlərin multimediya təqdimatlardan istiffadə etməsi: Bu forma şagirdlərdə danışıq, fikiryürütmə, yaddaşların möhkəmləndilməsinə imkan yaradır. 5. Rollu oyunlar- Burda şagirdləri kiçik yarımqruplara bölərək, mövzuya uyğun tapşırıqlarverilir: - Dərsin mətninin analiz edilməsi. Dərsin mətninin müəllifinin fikirlərini ön plana çəkmək . - İnternetin köməkliyindən istifadə edərək, mövzuya uyğun resurslar tapmaq və onların linklərini formlarda yerləşdirmək və geniş müzakirəyə buraxmaq. Bu müzakirə zamanı formdakı şagirdlər müxtəlif rollara girərək, maraqlı canlı bir müzakirə formalaşdırmış olurlar. ESTONİYATƏCRÜBƏSİ Estoniyada internet resurslarından tədris prosesindəistifadə edilməsi ilə bağlı 2007- ci ildə qəbul olunan “Pələngin Sıçrayışı” proqramının böyük əhəmiyyəti oldu. Bu proqram vasitəsi ilə Estoniyada İKT tədris prosesinə daha yaxın oldu. Bütün məktəblərin internetləşdirilməsi və kompyuterləşdirilməsi prosesinin nəticəsində şagirdlərin tədris prosesinə İKT elementləri sürətlə daxil olmağa başladılar. Onlar müəllimlərin İKT bacarıqlarını artırmaq üçün ilk onlara müxtəlif təlim paketləri əsasındatəlimlər keçməyə başladılar. Daha sonra, müəllimlər özləri avropa internet resurslarından istifadə edərək, öz resurslarını yatdılar. Bu təcrübədənsonra bütün Qərbi, Şərqi,Cənubi,Şimali Avropanın da istifadə etdiyi 1995-ci ildə yaradılan, Etwining proqramı Estoniya təhsil sisteminə daxil oldu. Bu gün Estoniyada bu proqramdan istifadə edən məktəblərin faiz göstəricisi 83%-dir. Bu proqram Eston təhsil nsitemində böyük dönüş yartmışdır. Avropa komissiyasının təşəbbüsü ilə
34. yaradılmış eTwinning proqramı Avropa ölkələrinin məktəbləri üçün vahid bir internet-platformada ünsiyyət qurmaq üçün reallaşdırılır. Proqram çərçivəsində yaradılmış internet-portal vasitəsilə müxtəlif ölkələrin məktəbliləri ünsiyyət qurur, bir-birilərinə mədəniyyətləri, tarixləri və insan fəaliyyətinin müxtəlif sahələri haqqında məlumat verə bilirlər. Proqram artıq 5 ildir ki, reallaşdırılır və bu müddət ərzində müxtəlif ölkələrin minlərlə müəllim və məktəbliləri arasındavirtual ünsiyyət yaratmışlar. POLŞA TƏCRÜBƏSİ Polşa təhsil sistemində hal hazırda müxtəlif təhsil proqramlarından istifadə edirlər. Bu proqramlarda yerləşdirilən resurslar məktəblərin professional internet resurslarından istifadə etməsinə köməklik yaradır. Lifelong Learning Programme Youth in Action Programme eTwinning Erasmus Mundus Tempus IV Eurodesk Salto-EECA European Language Label Eurydice Scholarship and Training Fund (EEA Financial Mechanism)
35. National Europass Centre Polish-Lithuanian Youth Exchange Fund Ən geniş yayılmış proqram Həm Polşa, Türkiyə və Estoniyada eTwinning proqramıdır. eTwining istifadəçilərə hansı yeni imkanlar yaradır? İlk öncə bu portal vasitəsilə təhsilin ən aparıcı alətləri XXI əsr bacarıqları, İKT-dən istifadə imkanları, Veb 2.0 texnologiyasından istifadə təbliğ olunur. Şəbəkəyə qoşulmuş hər bir müəllim hər hansı bir ölkədən olan həmkarı ilə virtual platformada birləşərək birgə olaraq layihə üzərində işləyə bilirlər. Məsələn, eTwining üzvü olan Azərbaycan tarix müəllimi Qədim Yunanıstanın mədəniyyəti haqqında geniş təqdimat hazırlamaq istəyir. Bunu 2 formada həyata keçirə bilir:
36. 1. Portalın elanlar bölməsində işləmək istədiyi mövzunun adını yazır . Onun bu elanını bütün portal istifadəçiləri görə bilir və bu mövzunun maraqlı olduğu digər Avropa ölkələrinin müəllimləri ona bu mövzuda birgə əməkdaşlıq etməyi təklif edirlər. 2. Növbəti forma isə müəllim portala daxil olur konkret ölkə, məktəb və həmin məktəbdə işləyən öz ixtisasına uyğun müəllimi tapır və onunla belə bir mövzunu işləmək istədiyini bildirir. Online müzakirələrdən sonra, onlar artıq bu mövzunun necə və hansı formada işləyəcəklərini qərara alaraq bu mövzunu bir layihə metodikasına əsasən işləyirlər. Təqdimat vasitəsilə o, şagirdlərə tədris proqramı çərçivəsində təlim materialını daha effektiv başa salmaq istəyir. Lakin o bu təqdimatı tək yox, kiminlə isə birgə olaraq hazırlamaq istəyir və buna görə eTwining.net portalının xüsusi bölməsinə daxil olaraq həmin mövzu üzrə təqdimat hazırlamaq istəyində olan digər müəllimləri tapa bilir. Virtual məkanda əməkdaşlıq edən həmkarlar iş bölgüsü apararaq layihəni həyata keçrirlər. Bu əməkdaşlığa tələbat böyükdür. Hazırda şəbəkənin üzvləri tərəfindən 2,8 min layihə üzərində iş gedir. Layihənin fəaliyyət istiqamətləri isə qırxa yaxındır. eTwining portalında 101,2 min istifadəçi qeydiyyatdan keçmişdir. eTwining portalının lokal səviyyədə fəaliyyətini dəstəkləmək üçün Milli Dəstək Xidməti yaradılır. Proqrama qoşulmuş hər ölkədə fəaliyyət göstərən bu xidmət ölkə üzrə portalın işini əlaqələndirir və layihələrin həyata keçirilməsinə zəruri dəstək verir. Analiz göstərir ki, portala 31 ölkənin qoşulmasına baxmayaraq İtaliya, Böyük Britaniya, Polşa və Norveç eTwining portalında ən aktiv olan ölkələr sırasındadır. Bu portaldan istifadə edən istifadəçilərin hər birinin bloqu və şəxsi səhifəsi sayılan TwinSpace-i olmalıdır.
37. TwinSpace nədir? Twin spase – bir platformadır hansı ki, burda mövcud olan alətlər vasitəsi ilə müəllim və şagirdlər öz həmkarları ilə fikir mübadiləsi apara bilər həm də birgə dərslər hazırlaya bilərlər. Bu platforma üzərində müəllim həm öz səhifəsini, həm də öz şəxsi bloqunu yaratmış olur. TwinSpace platformasının ən böyük əhəmiyyətli tərflərindən biri də eTwinning, saytında qeydiyatdan keçməyən insanların da istifadə edə bilməsidir. . Onlar burda həm öz layihələrini yerləşdirə bilərlər, həm də öz həmkarları ilə fikir mübadiləsi apara bilərlər və birgə layihələrdə hazırlaya bilərlər. Bu platforma məhz elə bunun üçün yaradılıb Bu platforma özündəbirləşdirir: 1. Ev səhifəsi- bu bölmədə TwinSpace üzvləri, kalendar, poçt qutusu və bloq 2. Müəllimlər otağı (şagirdlər üçün əl çatmaz ), 3. Şagirdlər üçün bölmə (müəllimlər burda yazılan yazıları oxuya bilər, amma öz fikilərini yaza bilməzlər), 4. Söhbət.
38. 6. MÜXTƏLİF FƏNLƏR ÜZRƏ VƏ MARAQLI TƏDRİS BÖLMƏLƏRİNİƏHATƏ EDƏN İNTERNETKATALOQ FİZİKA VƏ ASTRONOMİYA http://www.fizika.ru/ — Bu saytda 7,8 və 9-cu siniflər üzrə maraqlı testlər, tapşırıqlar, labaratoriya işləri yerləşdirilmişdir http://www.infoline.ru/g23/5495/physics.htm — Bu saytda termodinamika, müxtəlif fiziki təcrübələr(animasiyalar formasında yerləşdirilmişdir http://www.chat.ru/ecalcsys/main.htm Bu proqram fizika məsələlər həll edir həmçinin Kirxoqrof qanunu, kontur cərəyanlarının --------- proqram həmçinin potensial diaqramma və güc hesablama balansı göstərilmişdir. http://phisika.boom.ru/ — Astranomiyadan qravitasiya, kvant fizikası, paradokslar nüvə fizikası öz əksini tapmışdır. http://www.planetarium.ru Astronomik təhsil buböyükproyektdir. Astronomiyanı keçən müəllimlər üçün və astronomiyaya maraq göstərənlər üçün. Saytda Astronomiyaya aid ən vacib məlumatlar var. http://www.phizik.cjb.net/ Tələbələrin imtahanlara hazırlaşmasına kömək məqsədi ilə sayt yaradılmışdır. http://school.holm.ru/predmet/phisic/ Müxtəlif fizikanın bölmələri üzrə maraqlı resurslar vardır. http://www.convert-me.com/ru/ http://electr.nm.ru/
39. Təbiət hadisələrinin öyrənilməsinin maraqlı tarixi faktları və maraqlı təcrübələr haqqında. İşığınalınması prosesiburda öz əksini tapmışdır. http://www.chat.ru/hologrph/ Laboratoriya işləri üçün qiymətli məlumatlar var. http://www.irnet.ru/olezhka2/wnuclear.shtml Nüvə fizikası və Günəş haqqında məlumatlar var. KİMYA http://www.edu.yar.ru Yaraslav universitetinin kimya fənni üzrə hazılradığı maraqlı saytdır.BurdaSizlərə lazım olan bütünməlumatları tapa bilərsiniz. http://cnit.ssau.ru/organics/index.html 10-11-ci siniflər üçün, kimya fənnindən Elektrondərslik vəsaiti. Ev tapşırıqları, labaratoriya işləri və sairə maraqlı bölmələr öz əksini tapmışdır. http://www.informika.ru/text/database/chemy/START.html Kimya fənni üzrə bir məlumat bazasıdır ki, bu bazadan btün məlumatları tapa bilərsiniz. http://www.chem.msu.su Kimya fənnindən ali məktəblərə hazırlaşanlar üçün, testər, tapşırıqlar öz əksini tapmışdır. COĞRAFİYA http://www.kulichki.com/travel Dünya ölkələri onların fiziki coğrafiyası haqqında maraqlı məlumatlar vardır. http://montaro.newmail.ru/ Dağlar və düzənliklər haqqında http://www.countries.ru/
40. Dünya ölkələri haqqında məlumat portalıdır. əhali, fiziki xəritəsi, iqlimi, coğrafi mövqeyi və sairə. http://nakarte.ru/ İnternet dərslər vardır. http://www.abratsev.narod.ru/ Su, hava haqqındadərslər. http://www.meteo.ru/home_rus.htm http://www.sgm.ru/rus/ Dünyada olan muzeylər haqqında http://adventure.hut.ru/general/ Dünyada baş vermiş maraqlı coğrafi hadisələr. http://www.rgo.ru/cgi-bin/index.cgi http://www.ipk.edu.yar.ry: 8101/resource/distant/geographic/index.html Müəllimlər üçün Distant dəstək. Burda metodiki tövsüyələr ala bilərsiniz. http://www.lgg.ru Dünya coğrafiyası(150 dən çocx dövlətlər haqqındaməlumatlar var) http://geo2000.nm.ru/index.htm Materiklər haqqında qiymətli məlumatlar. http://rmc.pstu.ac.ru/YP/Yp_ir/data İnteraktiv xəritələr, dünya əhalisinin yerləşmə arelalları və tarixi haqqında məlumatlar tapmaq olar. mpsu.narod.ru/inetforschool/index.html İnternetdən coğrafiya dərslərində necə istifadə etmək olar.
41. BİOLOGİYA http://prcnit.ssu.runnet.ru/abiturient/win/liceum/bio_car.htm — Burda Anataomiyaya aid maraqlı interaktiv testlər, tapşırıqlar vardır. http://nature.ok.ru/ Heyvanların tipləri haqqındazəngin məlumatlar vardır. Nadir incilər( qırmızı kitaba adları düşmüş heyvanlar haqqındada vardır) Bundan əlavə olaraq, bu saytda həm də müzakirələr üçün forum da vardır. TARİX http://www.rubricon.ru/io_1.asp Qədim Dünya Tarixi öz əksini tapıb. Elektron dərslikdir. http://grandwar.kulichki.net Rusiya imperiyasının hərbi münaqişələri haqqındaməlumatlar verilir. http://www.kemet.ru Qədim Misir tarixi haqında dərin məlumatlar var. Onun yaranması, əhalinin formalaşması, müharibələr, imperiyalar, bağlanan sülh müqavilələri və sairə haqda geniş məlumatlar öz əksini tapmışdır. http://decembr.hobby.ru/v4/index.htm Dekabristlər üsyanı haqqındadır. Üsyanınbaşlanması, üsyanına qədər və üsyandan sonrakı mərhələlər öz əksini tapmışdır. http://ancient.holm.ru/ — Древний мир Тема сайта — история Древнего мира и все, что с ней связано. История древнихдержав, философия, культура, религия, искусство, наука.
42. http://rome.webzone.ru/ Qədim Roma haqqındazəngin məlumatlar var( tarixi, yaranması, əhalisi, Qrax ardaşlarının islahatları, imperiya, respublika dövrləri, 3 Pun müharibəsi və sairə) http://docentr.krs.ru/work/web/kolesov/index.html İkinci dünya müharibəsi haqqındavideo məlumatlar mövcuddur. Həm də arxiv materialları da vardır. http://www.history.ru/histr.htm MDB dövlətlərinin tarixi haqında zəngin ensiklopediyalar öz əksini tapıb. http://hist1.narod.ru/ Bu saytda Qədim Dünya, Orta Əsrlər və Yeni dövr Dünya tarixləri öz əksini tapmışıdr. http://liberte.da.ru/ Fransa Burjua inqilabı haqqında – İnqilaba qədər, inqilabın başlanması və ondan sonrakı olan dövrlər öz əksini tapıb. http://sesna.hypermart.net/pages/ Dünya tarixi haqqındaportaldır. 400 kiçik saytlar vardır. RUS DİLİ VƏ ƏDƏBİYYAT http://www.geocities.com/Athens/Ithaca/3880/osn.html http://www.yamal.org/ook/ XARİCİ DİL http://www.english.language.ru Online ingilis dili dərsi http://www.study.ru/
43. ingilis dilində müxtəlif səviyyələrə uyğun mətnlər http://www.anriintern.com/indlanguadge.php İngilis dili müəllimləri üçün pulsuz Distant təhsil alma imkanları var. http://www.toefl.ru/ — TOEFLproqramı üzrə imtahana hazırlıq http://www.complexsystems.net/ http://english-language.chat.ru/ Kiçik məqalələr, testlər, lətifələr, danışıq üçüntopiklər və sairə http://deutsch.holm.ru/index.html http://www.spanish-lessons.ru/ http://www.edu.ru/ http://www.school.edu.ru/ http://www.ege.edu.ru/ http://edu.rin.ru/ http://pedsovet.org/ http://festival.1september.ru/ www.internet4classrooms.com
44. 7. .MUSİQİDƏ FƏNNİNDƏYENİTEXNALOGİYALARIN TƏTBİQİVƏ ƏHƏMİYYƏTİ Kurikulum şagirdin (ailənin), ictimaiyyətin və dövlətin ehtiyaclarını nəzərə alaraq yaranmışdır. Kurikulumun əsas məzmun standartları və qiymətləndirmə standartları vardır ki, hər bir qurumun ehtiyaclarını təhlil edərək cəmiyyətdəki islahatlarla əlaqədar, təhsilin inkişafının mövcud olan tələbatını bir daha nəzərdən keçirərək lazım olanları qəbul edir, gələcək nəslin yeniləşməsi, cəmiyyətin və dövlətin ehtiyacları ilə əlaqədar standartların, yəni meyar və normaların dəyişilməsi ilə müşayət olunur. Musiqi kurikulumu da ümumtəhsil məktəblərində musiqi təlimi və tərbiyəsinin, musiqi mədəniyyətinin formalaşması və inkişaf etdirilməsi məqsədini həyata keçirən, fəaliyyətləri əhatə edən konseptual xarakterli sənətdir. Bu kurikulumda şagirdlərin cəmiyyətdə incəsənətin rolunu dərk etməsi, onların bədii zövqünün, mənəvi aləminin zənginləşdirilməsi, musiqi üzrə bacarıq və vərdişlərinin inkişafı, fəal dinləyici kimi yetişmələri nəzərdə tutulur. Tələbyönümlülük, nəticəyönümlülük, şagirdyönümlülük, sistemlilik, inteqrativlik kimi prinsiplərə əsaslanaraq bu kurikulum təlim alanın (şagirdlərin) nailiyyətlərini müntəzəm olaraq qiymətləndirməyi, onların inkişafının izlənilməsini, şagirdlərdə musiqi təlimi zamanı gündəlik həyatda vacib olan bacarıqların mənimsənilməsini nəzərdə tutur. Azərbaycan Respublikasında ümumi təhsilin, milli kurikulum sənədində musiqi fənninin xarakterik cəhətlərini nəzərə alaraq, tədris prosesində onun əhəmiyyəti, məqsəd və vəzifələri dolğun şəkildə göstərilmişdir. Ümumtəhsil məktəblərində musiqi fənninin tədrisi milli musiqi və mədəniyyətimizin incəsənət sahəsində qədim adət-ənənələrimizi dərindən
45. öyrənilməsi, estetik və emosional tərbiyənin gücləndirilməsi, ümumi intellektual səviyyənin inkişafı, istedadlı şagirdlərin aşkara çıxarılması kimi mühüm əhəmiyyətə malikdir. Mənəvi-estetik təsirinə, vətənpərvərlik, humanizm, dostluq ruhunda tərbiyəedici təsir qüvvəsinə malik olan bu fənn böyük inkişafetdirici imkanlara malikdir. Musiqi tədrisi prosesində istinad edilən musiqi nümunələri şagird şəxsiyyətinin formalaşmasında, onlarda bədii zövq, estetik mədəniyyət, milli və ümumbəşəri musiqi nümunələrinə maraq, yaradıcılığa meyil, mücərrəd və obrazlı təfəkkürün inkişafı, əməksevərlik və başqairadi keyfiyyətlər tərbiyə etmək üçün zəmin yaradır. Musiqi fənninin tədrisinin əsas məqsəd və vəzifəsi şagirdlərdə milli və bəşəri sənət nümunələrinə istinad edərək onlarda musiqi mədəniyyətinin formalaşması və inkişafını təmin etməkdir. Musiqi fənni üzrə milli və dünya təcrübəsininöyrənilməsi, müqayisə olunması, təhlil edilməsi nəticəsiolaraqmusiqi təlimi üç məzmun xəttinə ayrılır: 1. Musiqi aləmi. 2. Emosional dəyərləndirmə. 3. Musiqi fəaliyyəti. Musiqi fənninin məzmun xətləri, bütün fənlərdə olduğu kimi, konsentrik əsasda sadədən mürəkkəbə, asandan çətinə prinsipi ilə getdikcə zənginləşsə də məzmun xətləri dəyişmədən olduğu kimi qalır. Musiqi aləmi məzmun xətti özündə vacib sayılan milli və dünya şöhrəti musiqi nümunələrini, bəstəkarların həyat və yaradıcılığını, onların geniş yayılmış məşhur əsərlərini, musiqi savadını, müxtəlif musiqi alətləri və musiqi kollektivləri, görkəmli ifaçılar haqqındabilikləri və bacarıqları əhatə edir. Bu məzmun xətti şagirdlərdə xalq yaradıcılığı, klassik və müasir musiqi əsərlərini bir-birindən ayırır, onların hər
46. birinin özünəməxsus cəhətlərini dərk edir və bu əsərlərə düzgün münasibət formalaşdırır. Emosional dəyərləndirmə məzmun xətti hislərlə, emosiyalarla bağlı məzmun xəttidir. Burada şagirdlər hər hansı musiqi nümunələri ilə tanış olduğu zaman, onun mahiyyətini dərindən qavradıqdamənəvi aləmi zənginləşir, şagirdlərdə incə hiss və duyğular yaranır və bunların biruzə verilməsində böyükrol oynayır. Ümumiyyətlə, emosional bacarıqlarınformalaşmasında, eyni zamanda şagirdlərdə təhlil, müqayisə, tənqidi münasibət bildirmək, hər hansı bir hadisəni və ya münasibəti qiymətləndirmə keyfiyyətlərinin yaranmasında musiqi tədrisi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Musiqi fəaliyyəti məzmun xətti tədris prosesindəmənimsənilmiş biliklərin tətbiqi və şagirdlərin bacarıqlarının üzə çıxarılması nəzərdə tutur. Burada mahnı oxuma, musiqi dinləmə, musiqili-ritmik hərəkət, sadə musiqi alətlərində çalmaq, mənimsədikləri musiqi nümunələrini təsvir etmək, esse yazmaq, səhnəciklər qurmaq, layihələr yaratmaq məzmun xəttinin əsasını təşkil edir. Musiqi fəaliyyəti məzmun xətti üzrə mənimsənilmiş bacarıqlar praktik xarakter daşımalıdır. Bu da musiqi mədəniyyətinin formalaşmasında mühüm rol oynayır. “Musiqi” kurikulumunun tələblərinə görə təlim prosesi əvvəlcədən müəyyən olunmuş nəticələrə əsaslanır. Bu baxımdanmüəllim faselitator, şagird isə tədqiqatçı, öyrəndiklərini təqdim və tətbiq etməyi bacaran yaradıcı subyektə çevrilməlidir. Məzmun xətlərinə görə üç məqsəd (öyrədici, inkişafetdirici, tərbiyəvi) göstərilməlidir, inteqrativliyə əməl olunmalıdır: burada fəndaxili və fənlərarası (şaquli və üfüqi inteqrasiya) inteqrasiya nəzərdə tutulur və hər dərs prosesində qiymətləndirmə aparılmalıdır. Hər dərsə analitik qiymətləndirmə hazırlanmalıdır. Dərs prosesində dəyərləndirilən keyfiyyətlər qiymətləndirmə meyarları kimi qəbul olunmalıdır. Meyarlar məqsədəuyğun olaraq müxtəlif keyfiyyətlər göstərə bilər,
47. emosional dəyərləndirmə, onun müxtəlif üsullarla ifa edilməsi, əməkdaşlıq, qrup işində fəallıq, təqdimetmə bacarığı və s. Qeyd etmək lazımdır ki, “Musiqi” kurikulumunda verilən dərslərin məzmunları müxtəlif bilik səviyyəsinə malik olan şagirdlərə aid ola bilər. Dərslər kompleks şəklində: metodiki vəsait, musiqi dərsliyi və iş dəftərindən birgə istifadə olunaraq keçirilməlidir. Müəllim dərsəhazırlaşdığı zaman Blum taksonomiyası nəzəriyyəsinə əsaslanaraq yaradıcı yanaşmalardan istifadə etməlidir. Nəzəri və praktiki məsələləri mənimsəmə prosesində şagirdlərin yaradıcı təfəkkürlərinin inkişaf etdirilməsi üçün onları həyat təcrübəsindən və ətraf mühitin müşahidəsindən istifadə etmələrinə yönəltməlidir. Təlim prosesində müəllim materialın mənimsənilməsi zamanı şagirdlərdə, yaradıcı təfəkkürlərindən istifadə edərək konstruktiv şəkildə araşdırma aparmaq, mübahisəli məsələləri aydınlaşdırıb problemli sualın həllini tapmaq və nəticələr çıxarmaq kimi keyfiyyətlər aşılamalıdır. Ümumtəhsil məktəblərində incəsənətlə bağlı fənlər sırasındamusiqifənni xüsusiyer tutur. Musiqi tədrisi zamanı musiqi tərbiyəsinin həyatla əlaqəsi, onun tərbiyəvi əhəmiyyətini nəzərə alaraq, müasir zamanda şagirdlərin musiqi incəsənətinə marağının artırılması, yaradıcı qabiliyyətlərinin formalaşması və inkişaf etdirilməsi, mədəni, mənəvi və estetik cəhətdən tərbiyəli, onların cəmiyyət üçünyararlı vətəndaş kimi böyüməsimusiqi fənninin əsas vəzifələrindən biridir. Müasir zamanda vətəndaşların formalaşmasında, təhsilin keyfiyyətinin artması, tələb olunan bilik və bacarıqlara yiyələnmək üçün İKT-nin təhsil sistemində geniş istifadə olunması və tətbiqi də zamanın tələbidir. Cəmiyyətin tələbinə müvafiq yeni nəslin yetişdirilməsi sahəsində, bu yaxın gələcəkdə hər bir təhsil ocağında informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının geniş tətbiqi və səmərəli istifadəsi yeni nailiyyətlər əldə etməkdədir. Bu sistemin inkişafında musiqi dərsləri də texniki və humanitar fənlərdən geri qalmamalıdır. Belə ki, musiqi dərslərində
48. kompyuter texnologiyasından istifadə edərək fəal təlim (interaktiv) metodu ilə dərslərin aparılması təlim prosesinin daha da səmərəli və maraqlı keçməsinə səbəb olur. Şagirdlərin musiqi dərsinə marağı daha da artır, təhsilin keyfiyyətinə və inkişafına yönəldilmiş olur. Müasir təhsildə başqa fənlərlə yanaşı, müsiqi fənninin də əhəmiyyətini qeyd etmək istərdim. Belə ki, musiqi həyatımız boyu bizi müşaiyət edir, əsəbləri sakitləşdirir, ruh yüksəkliyi yaradır, milli vətənpərvərlik xüsusiyyətlərinin tərbiyələnməsinə zəmin yaradır. Buna görə də musiqi fənninin gələcəkdə elmli nəslin estetik zövqünün inkişafında, yüksək mədəniyyətə malik vətəndaşın formalaşmasında böyükrol olduğunu qeyd etmək lazımdır. 8. VEB 2.0 ALƏTLƏRİN KÖMƏKLİYİ
49. VEB 2.0 TEXNOLOGİYALARI VƏ PEDAQOQİKA Veb 2.0 texnologiyalarının pedaqoji imkanları 1. Açıq, pulsuz və sərbəst surətdə elektron resurslardan istifadə etmək imkanı. Sosial xidmətlərin internet məkanında geniş yayılması nəticəsində təhsil məqsədi ilə çoxlu sayda material əldə etmək olar. Danışıq proqramları şəbəkə qrupları vasitəsi ilə ayrı ayrı yerlərdə təhsilnən məşğul olan istifadəçilər bilik və bacarıqların bölüşəbilərlər. 2. müstəqil surətdə internetdə təhsilə aid səhifələrin yaratmaq imkanı veirir. Yeni şəbəkə xidmətləri – veb 2.0 şəbəkədə köklü surətdə hər hansı nəşr və materialların yaradılmasnı sadələşdirir. İndi hər bir istifadəçi nəinki şəbəkə xidmətlərindən istifadə edə bilər o cümlədən öz veb səhifəsini müsətqil surətdə yarada bilər. Bu kimi səhifələr hər gün artır və internetdə günü gündən milyonlarla yeni şəkil, material, mövzu, rəsm, musiqi faylları yüklənilir. Bu materiallar təhsildə də istifadə etmək üçün əhəmiyyətlidir. 3. İnformasiyaların, bilik və bacarıqların özününküləşdirmək veb 2.0 texnologiyalarının üstünlüklərindən biridir. Veb 2.0 texnologiyaları informatika və kompyuterdən istifadə bacarıqları zəif olanlar üçün də geniş imkanlar açır ki, bu imkanlardan istifadə etməklə öz səhifələrini yarada bilərlər. İlk addımlarda daha effektli nəticələr almasalarda davamlı istifadə və texnologyanın sadəliyi təcrübələrinin istifadə zamanı inkişaf etməsinə gətirib çıxaracaq. Yeni fəaliyyət imkanları şəbəkədə həm informasiyanın axtarışı həm də şəbəkədə rəqəmsal obyektləri redaktə etmək – mətn yazmaq, şəkil yerləşdirib qeydlər etmək, proqram, musiqi və video yazılar yerləşdirmək, köçürmək imkanları verir.
50. 4. Veb 2.0 texnologiyaları internet istifadəçilərinin qruplarda fəaliyyətinin praktik müşahidə etmək imkanı verir. İnternet şəbəkəsi şagird və tələbələr professional elmi qruplarda iştirak, müzakirələrdə iştirak imkanı veririki, bu da onların bilik və bacarıqlarınınarmasına səbəb olur. Şəbəkədəki agentlər nəinki, bizim düşünmə bacarıqlarımızı o cümlədən birgə iş, fəaliyyət eyni layihələrdə iştirak, fikir mübadiləsi etmək imkanlarını yaradır. 1. Qrup işləri üçün İnteraktiv Lövhə alətləri : Conceptboard DabbleBoard FlockDraw Notaland PrimaryPaint Popplet RealtimeBoard Rizzoma Scriblink Scrumlr Twiddla Mindomo.com 2. Qrafiq Proqramlar artPad –onlayn şəkil çəkmək Aviary фоторедактор şəkillərin redaktəsi Aviary Phoenix şəkillərin redaktəsi BannerSnack Banerlərin hazırlanması Befunky –Şəkil redaktəsi və Kollaj Blingee Animasiyalı şəkillərin hazırlanması Doink -Multfilm
52. SkyDrive photopeach.com - şəkillərdən, musiqidən ibarəd təqdimatların hazırlanması. 1) "Sign in with Facebbok" vasitəsilə qeydiyyatdan keçilir. 2) Yeni slayd hazırlanması üçün " Upload Photos" seçilir.Və kompüterin yaddaşından müvafiq şəkillər seçilir.
53. 3) Şəkillər yüklənəndən sonra üzərindən sıxıb sürükləməklə onların yerini dəyişə, yaxud silə bilərik. Sonra "Next" əmri seçilir. 4) "Slideshow Title" yerinə slaydımıza ad seçilir. "Speed" əmrinin qarşısında slaydın göstərilmə sürəti müəyyənləşdirilir. " Background Music" bölməsində arzuolunan musiqi seçildikdən sonra "Finish" əmri sıxılır.
54. 5) Filmi izlədikdən sonra yuxarıda "Edit" əmri seçilirərək üzərində dəyişiklik edilə bilir. 6) "Edit" əmrini sıxdıqdan sonra şəkillər, musiqi, mətnlərdə dəyişiklik edilir.
55. 7) " Edit Caption and Photos" əmri seçildikdə Quiz - test əlavə etmək Center - mərkəzdən yazmaq Bottom - aşağıdan yazmaq Blank - yeni səhifə əlavə etmək Copy - kopyalamaq Delete - silmək Bir-bir yuxarıdakı şəkillərin üzərində sıxmaqla dəyişikliklər , mətn əlavə olunur. Sonra "OK" əmri seçilir.
56. 8) Video hazırdır. :) animoto.com - fotofilmlərin hazırlanması - İZAHLI animoto.com şəkillər və musiqidən fotofilm hazırlmaq üçün bir alətdir. 1) Qeydiyyatdan keçmək üçün "Sign up" əmri seçilir.
57. 2) Açılan səhifədə həm facebook vasitəsilə, həm adi qaydada mail, ad və parolunuzu yazaraq qeydiyyatdan keçə bilərsiniz. 3) Qeydiyyatdan keçdikdən sonra bizim profilimiz açılacaq. Burdan "Create" əmrini seçirik. 4) Növbəti səhifədə müxtəlif şablonlar açılacaq. Arzu olunan şablonlardan birini seçirik.
58. 5) Arzu olunan şablonu seçdikdən " Make a 30-second video for free" əmri seçilir. 6) Səhifənin sol tərəfində uyğun olaraq, Change style - Şablonu dəyişdirmək üçün Add Logo - Logo əlavə etmək Add pics and vids - Şəkil və videolar əlavə etmək Add text - Mətn əlavə etmək
59. 7) "Add pics and vids" əmrini seçərək kompüterin yaddaşından, yaxud hər hansı sosial şəbəkədən lazım olan faylları seçirik. 8)
60. 9) Lazim olan fayllar seçib açdıqdan sonra yüklənməsi gözlənilir. 10) Fayllar yükləndikdən sonra sol tərəfdə, aşağıda "Priview video" əmrini seçərək hazırladığınız videoya baxa bilərsiniz.
61. 11) Videoya "TİTLE" - başlıq seçdikdən sonra "Produse" əmri seçilir. 12) Video hazirdir Kompüterin əsas hissələri animotoda izləyin. :)
Xahiş edirəm təkcə yazı ilə bağlı öz rəylərinizi qeyd edəsiniz... Şəxsi suallar,öyrənmək və soruşmaq istədikləriniz varsa,əlaqə formu və ya informasiya formu Rəy, tövsiyyə və iradlarınız üçün isə Qonaq Dəftəri dən istifadə edin!
11/04/2015 04:29:00 ÖS
0 Şərh:
Xahiş edirəm təkcə yazı ilə bağlı öz rəylərinizi qeyd edəsiniz...
Şəxsi suallar,öyrənmək və soruşmaq istədikləriniz varsa,əlaqə formu və ya informasiya formu
Rəy, tövsiyyə və iradlarınız üçün isə Qonaq Dəftəri dən istifadə edin!