Faizlər

Faizlər anlayışı Faizlər məxrəci 100 olan kəsrlərdir. Məsələn, 50 faiz (50%) = 50/100 = 1/2 20 faiz (20%) = 20/100 = 1/5 Kəsrin və ya onluq ədədin faizə çevrilməsi – sadə 100-ə vurun. Misallar: ½ x 100 = 50 beləliklə ½ = 50% ¼ x 100 = 25 beləliklə ¼ = 25% 1/3 x 100 = 33 1 3 beləliklə 1 3 = 33 1 3 % 0.35 x 100 = 35 beləliklə 0.35 = 35% 0.625 x 100 = 62.5 beləliklə 0.625 = 62.5% Faizin onluq ədədə və ya kəsrə çevrilməsi – sadəcə 100-ə bölün. Misallar: 28% = 28/100 = 7/25 75% = 75/100 = ¾ 28% = 28/100 = 0.28 75% = 75/100 = 0.25

Miqdarın faizinin tapılması Misal 1: 40-ın 25%-ni tapın. Üsul: 25%-I kəsr kimi yazın və sonra 40-a vurun. 40-ın 25%-i  = 25 100 x 40 = ¼ x 40 = 10 Misal 2: 60-ın 50%-ni hesablayın. = 50 100 x 60 = ½ x 60 = 30 Qeyd: kalkulyatorsuz imtahan zamanı 10% istifadə üçün ən asan faizdir. 10% = 10/100 =1/10 beləliklə, miqdarın 10%-i sadəcə onda birdir, bud a 10-a bölünməklə tapıla bilər. 10% of 30 = 30 ÷ 10 = 3 10% of 80 = 8 10% of 250 = 25 10% of 16 = 1.6 10% of 38 = 3.8 Bundan digər faizləri tapmaq üçün də istifadə edə bilərik. 30-un 20%-i = 3 x 2 = 6 (sadəcə 10%-i ikiqat edin) 30-un 30%-i = 3 x 3 = 9 (10%-i 3-ə vurun) 30-un 15%-i = 30-un 10%-i + 30-un 5%-i  = 3 + 1.5 = 4.5 Bu üsuldan istifadə etməklə kalkulyatorsuz vuruqları 10 və ya 5 olan istənilən faizi hesablaya bilərik.

Ədədin faizlə artırma və ya azaltmasının tapılmasıMisal 1: 40AZN –ni 8% artırın. Üsul: 8%-i tapın və üzərinə əlavə edin. 40-ın 8%-i = 40-ın 8/100  = 40 ÷ 100 x 8 = 3.2 (kalkulyatorlu üsul) Beləliklə, 40-ın 8%-i = 3.20AZN (qeyd: kalkulyatorda 3.2 olacaq, amma pul üçün 3.20AZN kimi yazılmamalıdır) İndi bunu 43.20AZN almaq üçün 40-a əlavə edin. Və ya 40-ın (100 + 8) % = 108% of 40 tapın = 108/100 of 40 = 40 ÷ 100 x108 (kalkulyatorda) = £43.20 Misal 2: 40AZN -nı 8% azaldın. Bu halda 8%-i çıxırıq. 40AZN – 3.20 = 36.80AZN Və ya 100 – 8 = 92 beləliklə 40-ın 92%-i = 36.80AZN (cavabı birbaşa verir) Misal 3: Endirim zamanı bütün qiymətlər 30% azaldılır. Qiyməti 80AZN olan paltonun endirim qiyməti nə qədərdir? Azalma = 80-nin 30%-i = 24AZN Endirim qiyməti = 80 – 24 = 56AZN

İki ədədin faiz nisbəti Kəsr kimi yazmaq kimidir, sonra faizə çevrilir. Misal 1: Sınaqda 20-dən 18 bal toplamışam. Bu faiz kimi nə qədərdir. Kəsr = 18/20 18/20 x 100 = 100 ÷ 20 x 18 = 90 Beləliklə, 18/20 = 90% Misal 2: 40 konfetim var, 8-ni yedim. Yediyimin kəsri neçədir? 8/40 = 20% Qalanın faizi nə qədərdir? 100 – 20 = 80, beləliklə, məndə 80% qalıb.