İrrasional ədədlər

İzahı  Sonsuz dövrü onluq kəsr şəklində göstərilə bilməyən ədədlərə irrasional ədədlər deyilir. Beləliklə,    irrasional adlanır.

İrrasional ədədlərin sadələşdirilməsi a. Toplama və çıxma  Qayda: Yalnız eyni ədədlərin kvadrat köklərini toplaya və ya çıxa bilərik. +  = 2  5  – 2   = 3  +  = sadələşdirilə bilməz. b. Vurma və Bölmə  Qayda: İrrasional ədədləri vura və bölə bilərik. x   =  ÷   =   Note:  ÷ 2 sadələşdirilə bilməz. x 2 = 2  İrrasional ədədləri tam ədədlərə vurduqda və ya böldükdə bu qaydadan istifadə edə bilərik.

Vürüğun kök altından çıxarılması = =  x = 2 x  = 2   = 2  Kvadrat kök daxilindəki ədədin vuruqlarından biri kvadrat ədəddirsə, onda kvadrata vurula və kənara çıxardıla bilər.   = = 3

İrrasional ədədlər üzrə məsələlər  Misal 1: Düzbucaqlının uzunluğu (2 + )sm, eni isə (3 – )sm-dır. Düzbucaqlının sahəsini tapın. Sahə = (2 + ) (3 – ) = 6 – 2  +3  – 3 Sahə = (3 + 3 ) sm Misal 2: Sadələşdirin   x  = =  x = = 2

Məxrəcin irasionallıqdan azad edilməsi. Bu məxrəcin irrasionallıqdan azad edilməsi üsuludur.  Misal 1: 3 = 3 x   = 3  _____ 2 Qayda: Məxrəci rasional etmək üçün surət və məxrəci - məxrəcin qoşmasına vuraq lazımdır. Misal 2: Məxrəc ifadə olduqda.   5   =     5    x ( 2 – ) = 5 ( 2 – ) (2 + ) ( 2 + ) ( 2 – ) 4 – 2   + 2  – 3 = 5(2 – ) = 5 ( 2 – ) 1   Qayda: Kəsrin məxrəcini irrasionallıqdan azad etmək üçün kəsrin surət və məxrəcini məxrəcin qoşmasına vurmaq lazımdır. This eliminates the surd from the denominator.